Anavarza, UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi'nde yer almakta olup, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fatih Erhan başkanlığındaki 200 kişilik bir ekip tarafından kazılmaktadır.
Tarihi buluntulara ulaşıldı
Doç. Dr. Fatih Erhan, Anavarza'nın Türkiye'nin en büyük antik kentlerinden biri olduğunu ve 2013'ten bu yana süren kazı çalışmalarını bu sezon 200 kişiyle yürüttüklerini belirtti. Erhan, antik kent merkezinde yaklaşık 80-120 metrelik bir alanda bulunan izlerin bir cami kalıntısına ait olduğunu vurguladı. İslami ve Bizans kaynaklarına göre, Halife Harun Reşid tarafından 796-797 yıllarında yaptırıldığı bilinen büyük bir caminin kalıntılarına ulaşıldı. Bu caminin, 962 yılında Bizans Generali Nikiforos Fokas tarafından büyük bir katliam sonucu yıkıldığı belirtiliyor.
Önemli bulgular
Kazı ekibi, yaklaşık 3 metrelik bir sondaj açarak, Bizans ve İslami kaynaklarda bahsedilen Nikiforos Fokas mezalimine ait izler buldu. Erhan, sondaj çalışmasında üst katmanlardan itibaren 962 yılının Şubat ve Mart aylarında Bizans adına gerçekleştirilen katliamın izlerini somut halde gözlemlediklerini söyledi. Ayrıca, sondajda tuğlalar, çocuk, kadın ve erkek yetişkinlere ait kemikler, yoğun bir kül tabakası ve Abbasi seramiği gibi buluntulara rastlandı.
Camiyi yeniden inşa etme planları
Erhan, arazi yüzeyinde yaptıkları incelemelerde caminin planını aşağı yukarı bildiklerini belirtti. Buldukları duvarların bir kısmının caminin müştemilatında yer alan hamam ve diğer sosyal amaçlarla kullanılmış yapılara ait olduğunu ifade etti. Erhan, caminin planının Şam Emevi Cami planına benzediğini ve genellikle dikine dikdörtgen olan, güney ve kıble kısmı kapalı şekilde ibadete ayrılmış, kuzeyi ise revaklı avluya ayrılmış bir cami modeli olduğunu belirtti.
Tarihi kaynaklarla desteklenen bulgular
Anavarza, Orta Çağ İslami ve Bizans kaynaklarında detaylı bilgilere sahip bir kent olarak öne çıkıyor. Erhan, 962 yılında Nikiforos Fokas tarafından gerçekleştirilen kuşatma ve katliamla ilgili tarihi kaynaklardan öğrendikleri bilgileri paylaşarak, caminin o dönemde büyük bir yıkıma uğradığını belirtti. Erhan, buluntuların kentin nüfusuna dair de önemli ipuçları verdiğini ve çalışmaların devam edeceğini söyledi.
Restorasyon planları
Arkeolojik ve antropolojik çalışmaların ardından, alandaki kazıların tamamlanması ve caminin kapalı ibadet alanındaki mihrap, minber, mahfil ve yan mekanların ortaya çıkarılması hedefleniyor. Restorasyon çalışmalarının bir an önce başlatılması planlanıyor.
