Kimyasal silahların kullanımı, tarih boyunca savaşların acımasız yüzünü yansıtan örneklerden biridir. Bu tür silahların en eski belgelenmiş kullanımı, MÖ 256 yılında Persliler tarafından Roma İmparatorluğu'na karşı gerçekleşmiştir. Bu olay, Suriye sınırları içinde kalan Dura Europos adlı Roma şehrinde yaşanmıştır.
Olayın detayları
Pers İmparatorluğu'nun güçleri, Dura Europos'u ele geçirmek amacıyla şehir surlarının altına tüneller kazmışlardır. Roma kuvvetleri ise Persleri durdurmak için karşı tüneller kazmışlardır. Ancak Persliler, tarihin ilk kimyasal silah saldırılarından birini gerçekleştirerek kükürt ve katranı yakmışlardır. Bu, açığa çıkan kükürt dioksit gazının 20 Roma askerinin ölümüne yol açmasına neden olmuştur.
Arkeolojik bulgular
1930'larda Dura Europos'taki dar bir tünelde bulunan 20 Roma askeri cesedi, başlangıçta bir tünel çökmesi sonucu öldükleri varsayılarak incelenmiştir. Ancak Leicester Üniversitesi'nden arkeolog Simon James, bu askerlerin kimyasal savaşın kurbanları olduğunu belirlemiştir. Perslilerin, Romalıların tünel kazacağını öngördüğü ve bu tünellerde onları öldürmek için ölümcül bir tuzak hazırladıkları sonucuna varılmıştır.
James'in bulgularına göre, tüneldeki kimyasal kalıntılar ve kükürt kristalleri, Perslilerin zift ve kükürt mangalları hazırladığını göstermektedir. Romalılar tünellerde ilerlerken, Persliler bu mangalları ateşlemiş ve ortaya çıkan kükürt dioksit gazı Romalı askerleri saniyeler içinde öldürmüştür. Bu sırada Persliler, Romalıların cesetlerini tünellerde barikat olarak kullanmışlardır. Tünelde tek bir Pers askeri de bulunmuş olup, yangını çıkaran kişinin o olduğu düşünülmektedir. Yangını yeterince uzun süre kontrol etmek için orada kalmış ve sonunda kendisi de gazdan etkilenerek ölmüştür.
Sonuç ve tarihi önemi
Savunma duvarı yıkılmasa da Persliler, sonunda Dura Europos'taki herkesi öldürmüş veya sınır dışı etmiş ve şehri harabeye çevirerek terk etmiştir. Bu olay, kimyasal savaşın en eski arkeolojik kanıtlarından birini oluşturmaktadır. Dura Europos ayrıca, ilk kilisenin burada bulunması nedeniyle de tarihi bir öneme sahiptir.
Bu olay, tarihte Orta Doğu’da güç dengesinin ilk kez ciddi şekilde değiştiği anlardan biri olarak da değerlendirilebilir. Pers İmparatorluğu'nun bu taktiği, savaş stratejilerinde kimyasal silahların kullanımının ne kadar eskiye dayandığını ve insanlık tarihindeki acımasız uygulamalarını gözler önüne sermektedir.
