Gazze’de savaşın başlamasından 15 ay sonra, üç aşamalı bir ateşkes konusunda İsrail ve Hamas’ın anlaşmaya oldukça yakın olduğu gözüküyor. Katar’ın başkenti Doha’daki görüşmelerde nihai taslağa ulaşıldı ve bu belge taraflara sunuldu. Taraflardan yapılan açıklamalarda da anlaşmanın oldukça yakın olduğu ifade ediliyor. İsrail basını, ülkenin Hamas’ın elindeki rehinelerin bir kısmının serbest kalmasını sağlayacak ve savaşı sonlandıracak bir ateşkes anlaşması konusunda müzakerelerin “ileri aşamalarında” olduğunu duyurdu. İsrail hükümeti kaynaklarına dayandırılan haberlere göre, arabulucu ülkeler Katar ve Mısır ile ABD tarafından koordine edilen Doha’daki görüşmelerde ilerleme kaydedildiği ancak “anlaşmanın kesinleşmediği” aktarıldı. Suriye’de Esad rejiminin sona ermesi ve Lübnan’da yapılan ateşkesin Hamas üzerinde daha fazla baskıya yol açtığını belirten yetkililer, göreve başlamaya hazırlanan ABD Başkanı Donald Trump’ın baskı ve tehditlerinin de Hamas’ı masaya oturtmaya yardımcı olduğunu kaydetti.
TRUMP’TAN ULTİMATOM
Nitekim ABD’de 20 Ocak’ta göreve başlamaya hazırlanan Donald Trump, Gazze’de ateşkes ve esir takası anlaşmasına hafta sonuna kadar varılabileceğini belirterek, “Bir el sıkışma olduğunu ve bunu hafta sonuna kadar bitireceklerini anlıyorum” dedi. Trump, “Bunu yapmazlarsa orada çok fazla sorun olacak, daha önce hiç görmedikleri kadar çok sorun” ifadelerini kullandı.
Öte yandan ABD Başkanı Joe Biden ise mayıs ayında ortaya koyduğu rehine anlaşması teklifinin “nihayet meyvesini vermek üzere” olduğunu söyledi. “Uzun yıllar süren kamu hizmetimdeki tecrübelerimden asla ama asla vazgeçmemeyi öğrendim” diyen Biden, “Yaptığımız anlaşma, rehineleri serbest bırakacak, çatışmaları durduracak, İsrail’e güvenlik sağlayacak ve bu savaşta korkunç acılar çeken Filistinlilere insani yardımı önemli ölçüde artırmamıza olanak tanıyacak” şeklinde konuştu. Gazze’deki savaşta çok sayıda masum insanın öldürüldüğünü hatırlatan Biden, “Filistin halkı barışı ve kendi geleceklerini belirleyebilmeyi hak ediyor. İsrail, barışı ve gerçek güvenliği hak ediyor. Rehineler ve aileleri yeniden bir araya gelmeyi hak ediyor. Bu yüzden bu anlaşmayı en kısa sürede nihayete erdirmek için çalışıyoruz” dedi.
‘BİRLİKTE ÇALIŞTILAR’
Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Macid el-Ensari ise “Söyleyebileceğimiz tek şey, ateşkese geçmişte hiç olmadığımız kadar yakınız. Son aşamada olduğumuza inanıyoruz” dedi. El-Ensari, “Bir duyuru yapılana kadar şu anda olup bitenler konusunda fazla heyecanlanmamalıyız. Ancak kesinlikle umutluyuz” dedi. Büyük sorunların çözüldüğünü belirten El-Ensari, bu kez ateşkes anlaşmasının daha muhtemel olmasının sebebi olarak ABD Başkanı Biden yönetimi ve 20 Ocak’ta koltuğu devralacak Donald Trump yönetiminin son görüşmelere tam dahil olmasını ve bir anlaşmaya varılmasını sağlamak için “birlikte” çalışmalarını gösterdi.
‘SOYKIRIM BAKANI’
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, ABD başkenti Washington DC’de düzenlenen Atlantik Konseyi’nde konuştuğu sırada seyirci tarafından protesto edildi. ABD Başkanı Biden yönetiminin Orta Doğu politikasını ele aldığı konuşması sırasında Blinken’e, seyirciler arasındaki protestocular, “Kanlı Blinken, Soykırım Bakanı. Seni affedemeyeceğiz” diyerek bağırmaya başladı. Protestocular salondan çıkarılırken konuşmasına kısa süre ara veren Blinken, “Lütfen benim de kendi görüşlerimi ifade etmeme izin verin. Teşekkür ederim” dedi.
ANLAŞMADA NE VAR?
*Hamas ilk aşamada aralarında çocuklar, kadınlar, kadın askerler, yaşlılar ve hastaların da bulunduğu 33 rehineyi serbest bırakacak. İsrail 33 rehineden çoğunun hayatta olduğuna ancak bazılarının ölmüş olabileceğine inanıyor.
*Sürecin sorunsuz ilerlemesi halinde, İsrail anlaşmanın 16’ıncı gününde kalan esirleri ve öldürülen rehinelerin cenazelerini almak için 2’nci aşama müzakerelerine başlayacak. İsrailli rehinelerin ateşkes yürürlüğe girdikten sadece bir hafta sonra serbest bırakılacağı yönündeki iddiaların ise doğru olmadığı belirtildi.
*Ateşkesin hayata geçmesi durumunda İsrail’in Gazze Şeridi’nin çoğu bölgesinden çekileceğini ve Filistinli tutukluları serbest bırakacağını ifade eden yetkililer, 7 Ekim’deki Hamas saldırısına katılan kimsenin serbest bırakılmayacağını açıkladı.
*İsrail ordusu ateşkes sonrasında Gazze içinde oluşturulacak yeni bir tampon bölgede kalacak ve “savaşın hedeflerine ulaşılana ve tüm rehineler iade edilene dek” Gazze’den tamamen çekilmeyecek.
*Ateşkesin ilk aşamasından sonra İsrail Gazze-Mısır sınırındaki Philadelphi Koridoru’nu açık tutmaya devam edecek, Gazze Şeridi’nin kuzeyine dönmek isteyen Filistinli siviller için “güvenlik düzenlemeleri” yapılacak.
SAVAŞIN BİLANÇOSU: 47 BİN ÖLÜ
İsrail, Gazze Şeridi’nde 7 Ekim 2023’ten bu yana sürdürdüğü saldırılarında toplam can kaybı 46 bin 645’e, yaralı sayısı da 110 bin 12’ye yükseldi. Batı Şeria’daki saldırı ve operasyonlarda da en az 845 kişi hayatını kaybederken, 6 binin üstünde yaralı oldu. Hamas’ın İsrail’e yönelik düzenlediği 7 Ekim saldırısında ise İsrail içinde 1139 kişi hayatını kaybederken 8 bin 730 kişi yaralandı.
Savaş nedeniyle Gazze’deki evlerin yarısı hasar aldı veya yıkıldı. Okulların yüzde 88’i, iş yerlerinin yüzde 80’i kullanılamaz hale geldi. Yollar ve tarım alanlarının yüzde 68’i zarar gördü.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın Mayıs 2024’teki raporunda “Sadece savaş sırasında tamamen yıkılan barınma amaçlı binaların yeniden yapılması en az 2040’ı bulacak, ki bu da iyimser senaryo” denildi. 42 milyon tondan fazla olan enkazın kaldırılması 15 yıl alabilir.
AŞIRI SAĞCILAR İSTEMİYOR
Anlaşma İsrail yönetimi tarafından kabul görürken, hükümetteki aşırı sağcı partilerin tavrı işleri zora sokuyor. Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir, anlaşmanın ‘İsrail askerlerinin kanla elde ettiği cephe kazanımlarını geniş bir şekilde ortadan kaldıracağını’ savundu. Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ise, olası anlaşmayı İsrail’in ulusal güvenliği için bir “felaket” olarak nitelendirdi.
Ben-Gvir, anlaşmanın imzalanması halinde hükümetten çekilme tehdidinde bulunurken Smotrich’i kendisiyle birlikte hareket etmeye çağırdı. Bu iki bakanı koalisyondan çekilmesi halinde, Başbakan Netanyahu’nun hükümeti, bir azınlık hükümeti haline gelecek ve bir güven oylamasıyla düşürülmesinin de yolu açılacak.
