Olağanüstü madde tüketimi ve Eddington Limiti'nin aşılması
Uluslararası Gemini Gözlemevi ile ABD Ulusal Bilim Vakfı (NSF) NOIRLab gök bilimcileri tarafından tespit edilen LID-568, teorik olarak kara deliklerin beslenme sınırını gösteren "Eddington Limiti"nin 40 katı oranında madde yutuyor. Bu sınır, bir kara deliğin yutabileceği madde miktarı ve oluşan dış basınç arasındaki dengeyi sağlamak için tanımlanan kritik bir eşik. Ancak, LID-568 kara deliğinin bu limitin çok üzerinde bir hızla büyümesi, erken evrenin gizemli kara delik büyüme süreçlerine ışık tutuyor.
X-Işını ve kızılötesi verilerle elde edilen bulgular
LID-568, Chandra X-ışını Gözlemevi ve JWST'nin hassas kızılötesi spektrometresi (NIRSpec) kullanılarak incelendi. Chandra'dan alınan veriler gökadadaki X-ışını kaynaklarının yüksek parlaklığını ortaya çıkarırken, JWST'nin kızılötesi verileri kara deliğin merkezinde yoğun parlaklık ve beklenmedik gaz çıkışları gösterdi. Bu veriler, LID-568'in kısa süreli fakat çok hızlı bir beslenme dönemi geçirdiğini ve kara deliğin etrafındaki güçlü gaz çıkışlarının, yüksek enerji tahliye mekanizması olarak işlev gördüğünü ortaya koydu.
Kara deliklerin kökeni hakkında yeni ipuçları
LID-568’in gözlemleri, süper kütleli kara deliklerin "hafif" (ilk yıldızların ölümüyle oluşan) ya da "ağır" (dev gaz bulutlarının çökmesiyle oluşan) tohumlardan gelişebileceğine dair teorilere destek sağladı. Eddington Limiti'ni aşan beslenme süreci, bu tür kara deliklerin hızlı büyüme dönemleriyle evrenin erken dönemlerinde nasıl geliştiğini açıklayabilecek bir mekanizma sunuyor.
Araştırma ekibinden Julia Scharwachter, "Bu olağanüstü durum, evrenin erken dönemlerinde neden bu kadar ağır kara delikler gözlemlediğimizi anlamamıza katkı sağlayacak bir açıklama sunuyor," ifadeleriyle araştırmanın önemini vurguladı.
Gaz çıkışları kara delik sistemini dengeliyor
Araştırmacılar, kara deliğin çevresindeki gaz çıkışlarının, aşırı madde birikimi nedeniyle oluşan yüksek enerjiyi "tahliye vanası" gibi serbest bıraktığını düşünüyor. Böylece sistemin aşırı dengesiz hale gelmesinin önüne geçiliyor. Bu keşif, süper kütleli kara deliklerin evrimsel süreçlerini anlamada önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Çalışmanın sonuçları Nature Astronomy dergisinde yayımlandı.
